Cách mạng tháng 8/1945 thành công; ngày 2/9/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đọc Bản Tuyên ngôn độc lập khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà. Kể từ ngày đó, đông đảo đồng bào trong nước và bè bạn quốc tế biết đến Hồ Chí Minh – vị lãnh tụ muôn vàn kính yêu của dân tộc Việt Nam và biết đến ngày 19/5 là ngày sinh nhật của Người. Và cũng từ đó, vào những dịp sinh nhật Bác, đồng bào, đồng chí và bạn bè quốc tế lại gửi tới Người những bó hoa tươi thắm và những lời chúc mừng tốt đẹp nhất.

Sinh thời, Bác Hồ nổi tiếng là người sống rất giản dị và khiêm tốn. Bác không thích phô trương và càng đặc biệt không thích người khác tặng quà cho mình. Đây là lý do mà đến tận tháng 5/1946, toàn thể nhân dân Việt Nam mới được biết đến ngày sinh của Bác.

Theo cuốn hồi ký “Tháng Tám cờ bay” của cụ Vũ Đình Huỳnh (nguyên thư ký riêng của Bác và của Đại tướng Võ Nguyên Giáp) được đăng trên báo Văn nghệ vào tháng 10/1993 có trích đoạn như sau: Sáng 18 tháng 5, Bác bước vào phòng tôi bảo: “Này, chú thông báo cho các vị trong Chính phủ biết ngày mai sinh nhật tôi. Đừng quên gọi các cháu thiếu nhi đến chơi với tôi nhé!” Tôi sửng sốt nhìn Bác. Con người rất mực khiêm tốn, thế mà đùng chỉ thị cho tôi tổ chức sinh nhật cho chính mình? Tôi toan hỏi Bác, nhưng Bác đã quay ra. Dừng lại ở cửa, Bác dặn thêm: “Báo cho các anh ở Trung ương và các đoàn thể biết luôn mai kỷ niệm sinh nhật tôi”.

Năm 1946 là năm kỷ niệm ngày sinh Bác Hồ lần đầu tiên. Sáng 19/5/1946, tại Bắc Bộ phủ, các đại biểu thiếu nhi thủ đô, tự vệ, hướng đạo và hơn 50 đại biểu Nam Bộ đã đến chúc mừng sinh nhật Bác.

Lễ mừng sinh nhật Bác được tổ chức vào tối hôm đó tại Bắc Bộ phủ. Hôm sau, Thủ đô Hà Nội và cả nước rực rỡ màu cờ hoa, biểu ngữ nói lên ý chí giành độc lập và những lời chúc mừng sinh nhật Chủ tịch Hồ Chí Minh. Không khí ngày sinh nhật Bác chảy tràn trên phố phường, tới tận hang cùng ngõ hẻm, từng đoàn người biểu tình tuần hành trên các đường phố trung tâm hô vang khẩu hiệu chúc sinh nhật Bác và các khẩu hiệu cách mạng khác. Các cháu thiếu nhi thì ăn mặc quần áo đẹp và gõ trống ếch ca hát quanh Bắc Bộ phủ để chúc mừng sinh nhật Bác. Ngày 25/5/1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã gửi thư cảm ơn đồng bào, các cơ quan, đoàn thể Việt Nam và nước ngoài đã gửi lời chúc mừng sinh nhật cho mình.

Bác Hồ vẫn luôn từ chối việc tổ chức mừng sinh nhật mình. Năm 1949, Người đã viết bài thơ không đề để trả lời ý kiến một số cán bộ đề nghị tổ chức sinh nhật mình:

“Vì nước nên chưa nghĩa đến nhà

Năm mươi chín tuổi vẫn chưa già

Chờ cho kháng chiến thành công đã

Bạn sẽ ăn mừng sinh nhật ta”

Do vậy, vào những lần sinh nhật khác, mọi người cũng thường chỉ gửi những lời chúc mừng sinh nhật, lời cảm ơn và mua một ít kẹo bánh để mời người đến gặp trực tiếp Bác. Đến năm 1965, trong tháng sinh nhật mình, Bác đã bắt đầu viết di chúc và ngày sinh nhật của Người cũng được tổ chức gọn nhẹ, ý nghĩa. Dịp sinh nhật của Chủ tịch Hồ Chí Minh vào năm 1969 cũng diễn ra giản dị và đầm ấm như thế và đó cũng là ngày sinh nhật cuối cùng của Bác.

Ý nghĩa ngày sinh nhật Bác Hồ

Với người dân Việt, 30/4 – 1/5 , 2/9, 19/5 là những ngày đã đi vào lịch sử dân tộc. Trong đó, ngày sinh nhật Bác 19/5 được con cháu tưởng nhớ; vì đó là ngày sinh ra một con người vĩ đại của đất nước – Chủ tịch Hồ Chí Minh, người anh hùng của dân tộc; người cha thân thương, tôn kính của toàn dân. Ý nghĩa ngày sinh nhật Bác 19/5 là dấu mốc quan trọng trong lịch sử dân tộc. Sự ra đời của chủ tịch Hồ Chí Minh đã khởi đầu cho một sự thay đổi lớn của dân tộc Việt. Ra đi tìm đường cứu nước từ năm 21 tuổi; chịu bao nhiêu cay đắng để tìm thấy con đường cứu nước; giải phóng dân tộc dưới ách thống trị của thực dân Pháp, đế quốc Mỹ bao lâu. Đây là dịp để con cháu Việt Nam tưởng nhớ công ơn Bác; thể hiện tinh thần uống nước nhớ nguồn. Dù ở bất kỳ thế hệ nào, người Việt vẫn luôn nhớ tới những công lao; sự hy sinh to lớn của Bác để mang lại tự do; hạnh phúc cho mọi người. Tinh thần uống nước nhớ nguồn; ăn quả nhớ kẻ trồng cây là một truyền thống tốt đẹp của dân tộc, được lưu truyền từ xưa tới nay. Những bức tranh, tượng Bác Hồ lưu giữ hình ảnh vị cha già dân tộc được nhiều người lựa chọn; để thể hiện ý nghĩa ngày sinh nhật Bác ngày 19/5.

Tuy Bác đã đi xa, nhưng mỗi người dân Việt Nam, bạn bè của nhân dân Việt Nam đều cùng chung một tình cảm. Bác Hồ vẫn đời đời sống mãi cùng non sông, đất nước và bạn bè khắp nơi. Vì vậy, vẫn như có Bác Hồ; hằng năm tới dịp tháng 5 là toàn thể nhân dân ở khắp các miền quê Việt Nam; và cả bạn bè năm châu vẫn nô nức tổ chức kỷ niệm Ngày sinh của Bác Hồ; ôn lại những bài học quý giá, những việc làm trong sáng của Người; sẽ là dịp chúng ta soi chung tấm gương lớn, gương mẫu; học và làm theo tấm gương đạo đức, phong cách của Bác.